Een slimme overheid met data: De rol van data governance bij een federatief datastelsel

De transformatie naar een slimme, data-gedreven overheid is in volle gang. Het federatieve datastelsel, onderdeel van de Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS), is een ambitieus initiatief dat erop gericht is om data tussen verschillende (semi-)overheidsorganisaties efficiënt en veilig uit te wisselen. Door data op een federatieve manier te delen, kun je als overheidsinstanties betere beslissingen nemen, de dienstverlening aan burgers verbeteren en nieuwe inzichten genereren.

Maar de implementatie van een dergelijk stelsel brengt complexe uitdagingen met zich mee. Onderzoek van het Netwerk van Publieke Dienstverleners (NPD) en TNO toont aan dat er aanzienlijke obstakels zijn zoals juridische belemmeringen, technische obstakels, privacy, en organisatorische en bestuurlijke complexiteit.

De uitdagingen bij de implementatie van een federatief datastelsel

Juridische belemmeringen: De huidige wetgeving, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), beperkt de gegevensuitwisseling tussen overheidsorganisaties. Dit leidt tot vertraging in belangrijke initiatieven.
- Een voorbeeld: Het ontbreken van een wettelijke basis voor het delen van data over schuldenproblematiek tussen verschillende instanties bemoeilijkt het bieden van effectieve ondersteuning aan burgers met schulden.
Technische obstakels: Veel overheidsorganisaties werken met verouderde IT-systemen. Deze zijn niet geschikt voor het delen van data. Door het ontbreken van goede afspraken over hoe data uitgewisseld moet worden, werken de processen traag en verhoogt het de kans op fouten.
- Een voorbeeld: Als systemen data op verschillende manieren verwerken, kan dit leiden tot misinterpretatie van gegevens, wat besluitvorming negatief beïnvloedt.
Privacy en beveiliging: Het beschermen van privacygevoelige informatie is cruciaal, maar angst voor het overtreden van privacyregels kan de noodzakelijke uitwisseling van data belemmeren. Een zorgvuldige afweging tussen privacy en datadeling is essentieel.
- Voorbeeld: Onvoldoende kennis van de AVG leidt tot onzekerheid over wat wel en niet gedeeld mag worden, waardoor kansen voor samenwerking worden gemist.
Organisatiecultuur en bestuurlijke complexiteit: Door afdelingen die op zichzelf werken en ingewikkelde bestuurlijke processen, lopen projecten vaak vast. Deze eiland-mentaliteit kan samenwerking in de weg staan. Een goede coördinatie tussen verschillende overheidsorganisaties is essentieel om projecten succesvol af te ronden.
- Voorbeeld: Efficiënt en eenduidig samenwerken kan helpen bij het effectiever helpen van burgers in financiële nood en/of schulden bij burgers, omdat er met behulp van data een eenduidig perspectief is van de situatie.

De cruciale rol van data governance

Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, is een solide data governance framework essentieel. Data governance biedt een structuur en set aan richtlijnen voor het beheer, de kwaliteit en de beveiliging van data binnen en tussen organisaties.

Vertrouwen opbouwen: Een goed opgezet data governance framework helpt bij het creëren van vertrouwen in data. Door duidelijke regels en procedures vast te stellen voor data management, weten alle betrokken partijen dat de data betrouwbaar en consistent is. Dit vertrouwen is cruciaal voor effectieve samenwerking en besluitvorming.
Samenwerking bevorderen: Data governance faciliteert samenwerking door afspraken te maken over data-eigendom, -gebruik en -toegang. Dit vergemakkelijkt het delen van data tussen organisaties en zorgt ervoor dat iedereen op één lijn zit. Standaardisatie en uniforme processen maken interoperabiliteit mogelijk.
Risico’s verminderen: Met duidelijke governance kunnen risico’s zoals gegevenslekken en non-compliance met wetgeving worden geminimaliseerd. Dit is cruciaal om zowel juridische problemen als reputatieschade te voorkomen. Data governance zorgt voor compliance met relevante wet- en regelgeving en stelt protocollen vast voor data-beveiliging.
Innovatie stimuleren: Wanneer data governance op orde is, wordt data toegankelijker en bruikbaarder, wat innovatie stimuleert. Organisaties kunnen nieuwe datagedreven oplossingen ontwikkelen die bijdragen aan efficiëntere processen en betere dienstverlening.

Voordelen van een succesvol federatief datastelsel met sterke data governance

Door data governance te implementeren binnen het federatieve datastelsel, krijgen overheidsorganisaties:

Betere besluitvorming: Toegang tot betrouwbare en consistente data leidt tot beter onderbouwde beleidsbeslissingen. Dit kan resulteren in effectiever beleid en betere resultaten voor de samenleving.
Verbeterde dienstverlening: Efficiënte data-uitwisseling maakt snellere en meer gerichte dienstverlening mogelijk. Burgers profiteren van een overheid die hun behoeften beter begrijpt en daarop inspeelt.
Efficiëntie en kostenbesparingen: Door processen te stroomlijnen en redundantie te verminderen, kunnen organisaties efficiënter werken en kosten besparen. Dit maakt meer middelen vrij voor andere belangrijke initiatieven.

Conclusie

De implementatie van een federatief datastelsel biedt veel mogelijkheden voor een slimme en data-gedreven overheid.
Een data governance is daarbij cruciaal om effectief samen te werken, risico’s te beheersen en de voordelen van het federatieve datastelsel volledig benutten.

Axians, jouw partner in data governance

Bij Axians begrijpen we de complexiteit van de data uitdagingen, die het federatieve datastelsel met zich meebrengt. Met onze jarenlange ervaring in data governance en datamanagement ondersteunen we (overheids)organisaties bij:

Onderzoek en advies: We analyseren de huidige datasituatie en identificeren verbeterpunten om gegevensdeling te faciliteren.
Ontwerp en implementatie van data governance frameworks: We ontwikkelen op maat gemaakte data governance frameworks die aansluiten bij de specifieke behoeften en uitdagingen van jouw organisatie.
Cultuurverandering en samenwerking: We begeleiden organisaties bij het ontwikkelen van een cultuur van samenwerking en vertrouwen rondom data.